- 26/11/2021
- 2977
SANLY ULGAM — DÖWRÜŇ TALABY
Hormatly Prezidentimiziň Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasyna «Sanly Türkmenistan» atly täze döwlet maksatnamasyny işläp taýýarlamagy tabşyrmagy bu ugurda möhüm ädim boldy. Maksatnama ýurdumyzyň ykdysadyýetinde, jemi içerki önüminde maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalary ulgamynyň goşmaça ösüşini üpjün etmekden, sanly aragatnaşyk babatda welaýatlaryň, şäherleriň we obalaryň arasyndaky tapawudy aradan aýyrmagy göz öňünde tutýar. Islendik ýurduň ösüşi, ilki bilen onuň ylym-bilim ulgamynyň ösüş derejesi bilen kesgitlenýär. Şonuň üçin jemgyýetiň arasynda ylmyň häzirki zaman gazanan netijelerini durmuşa ornaşdyrmak, döwrebap tehnologiýalary netijeli peýdalanmak möhüm işleriň biri bolup durýar. Ylym-bilimiň täze gazananlaryny önümçilige ornaşdyrmak babatda uly işler durmuşa geçirilýär. Şunda sanly bank ulgamynyň ösüşini aýratyn nygtamak gerek. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Ministrler Kabinetiniň golaýda geçiren mejlisinde belleýşi ýaly, ýurdumyzda ykdysadyýetiň sanly ulgama geçmegini çaltlandyrmak wajyp bolup durýar. Munuň özi dünýä tejribesinden belli bolşy ýaly, döwlet ösdügiçe, onuň durmuşynda maglumat tehnologiýalary möhüm orun eýeleýär diýip belleýän milli Liderimiz sanly ulgamy ählumumy babatda okatmagyň we bu ugurdaky bilim maksatnamalaryny kämilleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanda bu ulgamy we täzeçil maglumat-kommunikasiýa tehnologiýasyny ornaşdyrmak boýunça alnyp barylýan işleriň depgini ýokarlanýar, maglumat-tehnologiýa ulgamy boýunça ýokary bilimli hünärmenler taýýarlanylýar. Sanly ulgam boýunça işgärleriň sowatlylygyny ýokarlandyrmak üçin ýörite maksatnama taýýarlandy. Ýokary okuw mekdepleriniň we okuw merkezleriniň hünär kämilleşdiriş merkezlerinde bu ugurdan eýýäm degişli okuwlar üstünlikli geçilýär. Döwlet edaralarynyň sanly ulgama geçmegini möhüm wezipe hökmünde kesgitläp, milli Liderimiz dürli pudaklarda elektron görnüşli hyzmatlar ulgamyna geçilmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. Bu işleri ýerine ýetirmek maksady bilen, ministrliklerde we pudaklaýyn edaralarda internet ulgamynyň web sahypalary taýýarlanylýar, olaryň bar bolanlary kämilleşdirilýär. Şeýle hem, olarda hyzmatlary ýerine ýetirmek wezipeleri onlaýn görnüşinde amala aşyrylýar. Ýurdumyzda maglumat-kommunikasiýa tehnologiýasyny ösdürmek üçin döwlet Baştutanymyzyň taýsyz tagallasy netijesinde bank edaralary tarapyndan milli kart töleg ulgamy arkaly harytlary satyn almaga mümkinçilik döredildi. Şeýlelikde, ýurdumyzyň bu ulgam arkaly dürli görnüşli harytlary satyn almak mümkinçiligi emele geldi. «Türkmenhowaýollary» agentliginiň ýörite saýtynyň üsti bilen awiapetekleri satyn almak mümkinçiligi döredi. Ýurdumyzda täze ulgamy ornaşdyrmakda «Rysgal» paýdarlar täjirçilik banky hem häzirki wagtda işjeňlik görkezýär. Ol optiki belgileriň — QR kodlarynyň kömegi arkaly töleg ulgamyny taýýarlady. Şeýlelikde, raýatlar ykjam telefonlar arkaly islendik harytlar we hyzmatlar üçin töleg geçirip bilýärler. Şunuň ýaly kämil usul ykjam telefonlaryň ähmiýetini artdyrdy. Ol bank amallary we töleg bilen baglanyşykly beýleki işleri geçirmekde ýeňillikleri üpjün edýär. Bu ulgam häzirki döwürde Hytaý, Ýaponiýa, Hindistan ýaly Aziýa ýurtlarynda giňden ulanylýar. Hormatly Prezidentimiziň döwletimiziň ykdysadyýetiniň ähli pudaklaryny sanlylaşdyrmak we sanly ykdysadyýete geçmek boýunça öňde goýýan wezipeleri ýurdumyzyň telekeçileriniň işiniň esasy ugurlarynyň birine öwrüldi. Olar iň häzirki zaman tehnologiýalaryny önümçilige ornaşdyrýarlar. Bu bolsa raýatlaryň ýaşaýyşdurmuş derejesiniň gowulanmagyny hem şertlendirýär. Birnäçe hususy kärhanalar we hojalyk jemgyýetleri, döwlet edaralary hem-de jemgyýetçilik guramalary bilen bilelikde dürli hyzmatlara tölegi amala aşyrmaga mümkinçilik berýän ykjam tehnologiýalary döredýärler. Olaryň elýeterliligi, peýdalanmakdaky ýeňilligi artykmaç taraplarydyr. Ýurdumyzyň işewürleri daşary ýurtlaryň oňyn tejribelerini peýdalanyp, döwrebap tehnologiýalary işjeň durmuşa ornaşdyrýarlar. Munuň özi bütin dünýäde giňden ýaýran we netijeliligi subut edilen ugurlardyr. Aragatnaşyk pudagyny ösdürmek üçin döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça ýurdumyzda netijeli çäreler geçirilýär. Bu bolsa milli ykdysadyýetimizi has-da kuwwatlandyrýar. Raýatlaryň ýaşaýyş-durmuş derejesi üçin aňrybaş şertleriň döredilmegi bilen baglanyşykly meseleler hemişelik üns merkezinde saklanýar. Hormatly Prezidentimiz şäher hojalygynyň ähli ulgamyny kämilleşdirmek, işleriň awtomatlaşdyrylmagyna mümkinçilik berýän täze tehnologiýalary ornaşdyrmak we şäheriň sanly ulgamynyň işjeňleşdirilmegine goldaw bermek boýunça alnyp barylýan işleri gözegçilikde saklaýar. Obalaryň, şäherçeleriň, etrapdaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça milli maksatnamanyň çäklerinde ýurdumyzyň sebitlerini sanlylaşdyrmak işleri üstünlikli dowam edýär. Munuň özi durmuş-ykdysady taýdan ösüşiň şerti bolup durýar.
Aknabat ÖWEZOWA,
Türkmenistanyт Telekommunikasiýa we
Informatika institutynyт öwreniji mugallymy.
